Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong Kỷ nguyên mới”: Cơ hội bứt phá và phát triển bền vững

Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong Kỷ nguyên mới”: Cơ hội bứt phá và phát triển bền vững

Phát biểu khai mạc, TS. Tạ Đình Thi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội – nhấn mạnh: “Đây là dịp quan trọng để thảo luận về tương lai ngành năng lượng Việt Nam, lĩnh vực có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của đất nước”.

Thách thức lớn, yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi năng lượng

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cùng các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên và an ninh năng lượng đã và đang thúc đẩy nhu cầu chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu năng lượng.

Theo Bộ Công Thương, dự kiến nhu cầu điện năng của Việt Nam sẽ tăng 8–10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Trong khi đó, các nguồn năng lượng sơ cấp như thủy điện, than đá và dầu khí đang dần suy giảm, khiến Việt Nam phải tăng cường nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu.

Việt Nam cũng là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3% GDP mỗi năm.

Trước bối cảnh đó, TS. Tạ Đình Thi khẳng định: “Việc ứng dụng công nghệ tiên tiến và chuyển sang các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường”.

Cam kết mạnh mẽ và những bước đi cụ thể

Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Để hiện thực hóa cam kết này, nhiều chính sách và văn bản quan trọng đã được ban hành.

Cụ thể, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW (2020) về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045; Quốc hội cũng thông qua hàng loạt luật quan trọng như Luật Điện lực (2024), Luật Năng lượng nguyên tử (2025), Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi 2025), và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025).

Bên cạnh đó, Quy hoạch điện VIII cùng bản điều chỉnh đã đề ra mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) sẽ đạt 28–36%, và lên tới 74–75% vào năm 2050.

Đề xuất 5 giải pháp đột phá cho ngành năng lượng

Tại diễn đàn, TS. Tạ Đình Thi đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm phát triển ngành năng lượng hiện đại, bền vững, phù hợp với tình hình thực tiễn:

1. Tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo: Khai thác hiệu quả tiềm năng điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối; tạo cơ chế ưu đãi minh bạch để thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

2. Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới: Bao gồm hydro xanh, amoniac xanh, hệ thống lưu trữ năng lượng, công nghệ thu giữ carbon (CCS) và phát triển điện hạt nhân.

3. Hiện đại hóa lưới điện: Xây dựng lưới điện thông minh, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số để vận hành hiệu quả, phù hợp với tỷ trọng năng lượng tái tạo ngày càng cao. Đây cũng là định hướng quan trọng được nêu trong Nghị quyết số 57-NQ/TW (2024) của Bộ Chính trị.

4. Hoàn thiện thể chế và chính sách: Tháo gỡ điểm nghẽn về cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư, tài chính xanh. Các luật mới được Quốc hội thông qua sẽ là cơ sở pháp lý vững chắc để triển khai.

5. Xây dựng hệ sinh thái công nghiệp năng lượng: Tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng lực doanh nghiệp, tăng cường nội địa hóa, giảm chi phí sản xuất, tiến tới làm chủ và xuất khẩu công nghệ.

Chung tay hành động vì một ngành năng lượng bền vững

TS. Tạ Đình Thi nhấn mạnh, diễn đàn không chỉ là nơi trao đổi kiến thức mà còn là cơ hội để cộng đồng doanh nghiệp, các nhà khoa học và cơ quan quản lý cùng chung tay hành động. “Những ý kiến đóng góp tại diễn đàn sẽ góp phần hoàn thiện chính sách, giúp ngành năng lượng phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu mới của đất nước”, ông Thi nói.