'Hành trình đọc sách trong kỷ nguyên AI': Khi trí tuệ nhân tạo trở thành người bạn đọc mới của giới trẻ

'Hành trình đọc sách trong kỷ nguyên AI': Khi trí tuệ nhân tạo trở thành người bạn đọc mới của giới trẻ

Đọc: hành trình vẫn cần trong thế giới của máy thông minh

Tham dự diễn đàn có anh Nguyễn Tường Lâm, Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, cùng đông đảo diễn giả, chuyên gia, doanh nghiệp và bạn trẻ yêu sách.
Diễn đàn hướng đến nâng cao nhận thức của thanh niên về giá trị của việc đọc trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo len lỏi vào mọi ngóc ngách đời sống, từ học tập, làm việc đến giải trí.

Theo TS. Ngô Di Lân, Viện Nghiên cứu Chiến lược Ngoại giao (Học viện Ngoại giao), AI đang thay đổi căn bản cách con người tiếp cận sách. “AI không thay thế việc đọc, mà giúp người đọc chọn lọc, tra cứu và tiết kiệm thời gian hiệu quả hơn”, ông nói.

Ông ví von, trong thời đại mà nhiều cuốn sách chỉ có thể “xem bìa mà không xem ruột”, AI giúp người đọc nắm bắt nội dung sơ bộ, từ đó quyết định có nên đầu tư thời gian cho cuốn sách đó hay không.

Tuy vậy, vị tiến sĩ trẻ cũng thẳng thắn: giới trẻ ngày nay đang đọc ít đi. Sức hút của TikTok, YouTube hay mạng xã hội khiến việc đọc bị “chia nhỏ” và dễ bị bỏ dở. Nhiều học sinh vẫn quen học văn mẫu, ít cơ hội tiếp cận tác phẩm gốc – điều khiến việc đọc mất đi sự hấp dẫn vốn có.

“Chúng ta cần học cách đọc chọn lọc, tập trung vào điều bổ ích, đừng gò mình phải đọc hết mọi thứ. Khi biết chọn, đọc sẽ trở nên nhẹ nhàng và thú vị hơn”, TS. Lân khuyên.

AI: “cuốn sách khổng lồ” của nhân loại

Nếu giới nghiên cứu xem AI là công cụ hỗ trợ, thì với người làm công nghệ, AI chính là một “cuốn sách khổng lồ” chứa toàn bộ tri thức loài người.
Ông Lê Công Thành, CEO Infore, cho biết hiện có hơn 2 tỷ website công khai trên Internet, và AI có thể đọc, tóm lược, tổng hợp khối lượng thông tin khổng lồ này thành tri thức cô đọng tương đương hàng trăm triệu cuốn sách.

“AI đọc được tất cả, lưu giữ trong ‘bộ não số’ và luôn sẵn sàng được mở ra. Khi ta trò chuyện với AI, đặt câu hỏi, tra cứu hay học, đó chính là một cách đọc kiểu mới, đọc qua đối thoại”, ông Thành chia sẻ.

Theo ông, đọc cùng AI là cách đọc tương tác, chủ động và cá nhân hóa. Người biết “đọc AI”, biết cách đặt câu hỏi, chọn lọc thông tin và kiểm chứng, sẽ biến công nghệ thành công cụ phát triển trí tuệ.

Ông Thành nhấn mạnh: “Đọc sách vẫn là cách kiếm tiền tốt nhất. Trong nền kinh tế tri thức, không ai có thể làm giàu bền vững nếu không đầu tư cho tri thức”.

AI – người bạn đồng hành trong hành trình học tập

Ở góc nhìn giáo dục, GS.TS Nguyễn Khánh Diệu Hồng – Hiệu trưởng hệ thống TH School nhận định: AI là người bạn đọc sách cùng con người, giúp lưu trữ, tóm tắt, gợi ý và thậm chí thảo luận chuyên sâu về tri thức.

“AI giống như người bạn có thể hỏi bất cứ điều gì và trả lời ngay lập tức”, bà nói. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý: AI không thể thay thế hoàn toàn việc đọc sách, nhất là với tài liệu chuyên sâu. Các bản tóm tắt của AI chỉ giúp nắm khái quát; còn chiều sâu, sự hiểu biết thực sự chỉ đến khi ta đọc, suy ngẫm và chiêm nghiệm.

Theo bà, sự kết hợp giữa đọc truyền thống và công cụ AI chính là xu hướng học tập thông minh của thời đại. “Đọc sách không mang lại tiền ngay, nhưng là nền tảng của tri thức. Tri thức là con đường duy nhất giúp con người phát triển, sáng tạo và vươn xa”, bà Diệu Hồng khẳng định.

Đọc thông minh để không đánh mất tư duy độc lập

Từ góc nhìn của các chuyên gia, AI không làm biến mất văn hóa đọc, mà đang mở ra một kỷ nguyên đọc mới, nhanh hơn, sâu hơn và cá nhân hóa hơn.
Nhưng công nghệ chỉ là công cụ, điều quan trọng nhất vẫn nằm ở con người - biết cách đọc, biết đặt câu hỏi và không đánh mất năng lực tư duy độc lập.

“AI có thể giúp chúng ta đọc nhanh hơn, nhưng không thể suy nghĩ thay chúng ta. Người biết kết hợp công nghệ với tư duy phản biện sẽ là người dẫn đầu”, TS. Ngô Di Lân kết luận.

Trong hành trình đọc sách của thanh niên hôm nay, AI không phải đối thủ, mà là người bạn đồng hành đáng giá, mở ra cánh cửa mới cho tri thức nhân loại. Và chỉ khi biết đọc đúng cách, giới trẻ mới có thể đi xa hơn trong kỷ nguyên AI.