'Đạo học ngàn năm' - Hành trình tri thức giữa lòng di sản

'Đạo học ngàn năm' - Hành trình tri thức giữa lòng di sản

Khi di sản giáo dục trở thành trải nghiệm du lịch văn hóa

Chiều 30/12, tại Khu Thái Học (Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội), triển lãm nghệ thuật “Đạo học ngàn năm” chính thức khai mạc, thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng, giới nghiên cứu, nghệ sĩ và du khách trong - ngoài nước.

Sự kiện do Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức, nhân kỷ niệm 955 năm thành lập Văn Miếu (1070-2025), 950 năm Quốc Tử Giám (1076-2026) và chào đón năm mới 2026. Không chỉ là một hoạt động văn hóa - nghệ thuật, triển lãm còn góp phần làm giàu thêm sản phẩm du lịch di sản - du lịch tri thức của Thủ đô Hà Nội.

Trong bối cảnh du lịch ngày càng tìm kiếm những trải nghiệm sâu sắc, mang giá trị tinh thần và bản sắc bản địa, “Đạo học ngàn năm” mang đến một cách tiếp cận mới mẻ: kể câu chuyện về truyền thống hiếu học, tinh thần tôn sư trọng đạo của người Việt bằng ngôn ngữ nghệ thuật sắp đặt hiện đại, giàu tính tương tác.

Triển lãm do nhóm nghệ thuật Dấu xưa văn hiến thực hiện, với định hướng kết nối hài hòa giữa giá trị truyền thống và tư duy sáng tạo đương đại, giúp di sản không đứng yên trong quá khứ mà tiếp tục đối thoại với đời sống hôm nay.

Ánh sáng Đạo học từ khoa cử xưa đến cảm hứng hôm nay

Không gian trưng bày được chia thành ba mạch nội dung chính: Đạo học của người xưa, Lễ hội ngàn năm Thăng Long và Sự giao hòa giữa Đạo học và lễ hội. Các tác phẩm sử dụng đa dạng chất liệu như ánh sáng, gỗ, lụa, kim loại, giấy dó, gốm… kết hợp kỹ thuật sắp đặt, tạo hình hiện đại, mang lại trải nghiệm thị giác giàu cảm xúc.

Theo họa sĩ Vũ Xuân Đông, đại diện nhóm Dấu xưa văn hiến, ánh sáng được lựa chọn là chất liệu chủ đạo, như một ẩn dụ về tri thức, đạo lý và sự khai mở. “Chúng tôi mong muốn người xem không chỉ đứng ngoài chiêm ngưỡng, mà thực sự bước vào không gian Đạo học, cảm nhận và đối thoại với tinh thần hiếu học của cha ông”, họa sĩ chia sẻ.

Nhiều hình tượng quen thuộc của văn hóa Việt Nam như Chu Văn An, sĩ tử, sao Khuê, cá chép hóa rồng, rồng – phượng, lễ hội truyền thống… được khai thác xuyên suốt, khắc họa hành trình học tập - tu dưỡng - phụng sự của con người Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử.

Tác phẩm “Trong đèn” của họa sĩ Phạm Hùng Anh lấy tích cá chép vượt Vũ Môn làm cảm hứng. Những chiếc đèn hình giọt nước gợi mồ hôi, mực và nước mắt, tái hiện hành trình gian nan của sĩ tử xưa và người học hôm nay. Tác phẩm nhấn mạnh một thông điệp xuyên thời đại: mọi thành công đều được đánh đổi bằng nỗ lực, bền bỉ và ý chí vượt khó.

Với “Tinh hoa đạo học”, họa sĩ Nguyễn Tuấn Dũng khắc họa trọn vẹn con đường khoa cử của Nho sĩ từ tu thân, học đạo đến đỗ đạt, vinh quy bái tổ trong không khí lễ hội truyền thống. Hình tượng cá chép hóa rồng, rồng uốn lượn cùng ánh sáng tương tác tạo nên một không gian linh thiêng mà sống động, thể hiện sự tiếp nối bền bỉ của Đạo học Việt Nam trong đời sống đương đại.

Văn Miếu - Quốc Tử Giám: điểm đến du lịch tri thức của Thủ đô

Bên cạnh mạch Đạo học, triển lãm mở rộng sang không gian lễ hội, nơi văn hóa dân gian và tinh thần cộng đồng được tái hiện bằng ngôn ngữ tạo hình mới.

Tác phẩm “Vũ Môn” của họa sĩ Phan Minh Bạch sử dụng hình ảnh năm cột trụ trời như biểu tượng cho khát vọng vươn lên. Lụa truyền thống, sắt uốn và ánh sáng LED kết hợp hài hòa, tạo nên một cấu trúc trang trọng, đối thoại tinh tế với kiến trúc Khu Thái Học.

Ở mạch lễ hội, “Kinh kỳ hội” của họa sĩ Lê Thị Thanh tái hiện không khí lễ hội Hà Nội qua bảy lễ hội tiêu biểu. Tác phẩm như một chiếc đèn lồng lớn tỏa sáng giữa Văn Miếu, nơi thực và ảo, ký ức và hiện tại cùng giao hòa trong nhịp sống kinh kỳ.

Tác phẩm “Mây bay, hoa nở” của họa sĩ Vũ Xuân Đông lấy cảm hứng từ hoa văn thời Lý, kết hợp hình ảnh khoa cử, danh nhân và lễ hội Thăng Long, tạo nên không gian “mùa xuân tri thức” lung linh trên cao, tôn vinh hiền tài - nguyên khí của quốc gia.

Với “Thời gian lưu dấu”, họa sĩ Nguyễn Đức Hùng mở ra một không gian chiêm nghiệm tĩnh lặng. Gam xanh ngọc cổ và hoa văn truyền thống gợi trầm tích lịch sử Văn Miếu - Quốc Tử Giám, khẳng định rằng giá trị văn hóa và đạo lý là điều bền bỉ nhất trước dòng chảy thời gian.

Đặc biệt, tác phẩm “Thầy - Trò” của nhà điêu khắc Nguyễn Trường Giang, lấy cảm hứng từ thầy Chu Văn An, sử dụng khoảng trống và ánh sáng như một ẩn dụ sâu sắc về sự truyền - tiếp tri thức. “Người thầy không để lại hình bóng, chỉ để lại ánh sáng trong lòng người học” - thông điệp ấy chạm tới cảm xúc của nhiều du khách khi dừng chân chiêm ngưỡng.

Nhà điêu khắc trẻ Hồ Sỹ Tiến với “Vũ điệu Khuê văn” mở rộng đối thoại từ Sao Khuê của truyền thống đến thời đại AI, khẳng định rằng ánh sáng Đạo học - ánh sáng của nhân cách và trách nhiệm - không phụ thuộc vào thời đại hay công cụ.

Trong khi đó, “Phượng vũ” của họa sĩ Hà Phạm và “Vật cầu” của họa sĩ Vũ Lê Tùng đưa du khách bước vào không gian lễ hội Kinh Kỳ và Thúy Lĩnh, nơi tinh thần thượng võ, vẻ đẹp nghi lễ và sức mạnh cộng đồng Thăng Long - Hà Nội được tái hiện sống động bằng ngôn ngữ nghệ thuật đương đại.

Triển lãm “Đạo học ngàn năm” không chỉ là một sự kiện nghệ thuật, mà còn là điểm nhấn du lịch văn hóa - giáo dục đặc sắc của Hà Nội trong dịp cuối năm và đầu xuân mới. Theo ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám, triển lãm là lời mời gọi công chúng cùng chiêm nghiệm về giá trị của tri thức, đạo lý và trách nhiệm của con người hôm nay đối với di sản cha ông.

“Thông qua các hoạt động sáng tạo, Văn Miếu - Quốc Tử Giám tiếp tục khẳng định vai trò của mình như một không gian văn hóa - giáo dục - sáng tạo, nơi di sản được tiếp nối bằng cảm hứng và sự đồng hành của cộng đồng”, ông Lê Xuân Kiêu nhấn mạnh.

Triển lãm mở cửa đón công chúng đến hết ngày 22/3/2026, hứa hẹn trở thành điểm dừng chân không thể bỏ lỡ với du khách yêu Hà Nội, yêu di sản và mong muốn tìm kiếm những trải nghiệm du lịch sâu sắc, giàu giá trị tinh thần.